Watykan, oficjalnie Państwo Watykańskie, to najmniejsze państwo świata pod względem powierzchni i liczby ludności. Jest siedzibą najwyższych władz Kościoła katolickiego, gdzie rezyduje papież. Mimo niewielkich rozmiarów, Watykan odgrywa ogromną rolę na arenie międzynarodowej i przyciąga miliony turystów każdego roku. Ale jak doszło do powstania tego wyjątkowego państwa? Przyjrzyjmy się fascynującej historii Watykanu.
Historia Watykanu sięga czasów starożytnych. Obszar na zachodnim brzegu Tybru, gdzie obecnie znajduje się Watykan, był kiedyś znany jako Ager Vaticanus. W pierwszych latach Cesarstwa Rzymskiego stał się on ekskluzywną dzielnicą z luksusowymi willami i cyrkiem zbudowanym w ogrodach matki cesarza Kaliguli.
Jednak prawdziwe znaczenie tego miejsca wiąże się z postacią św. Piotra, jednego z dwunastu apostołów i pierwszego biskupa Rzymu. Według tradycji, św. Piotr został ukrzyżowany na wzgórzu watykańskim około 64-67 roku n.e. podczas prześladowań chrześcijan za panowania cesarza Nerona. W miejscu jego męczeńskiej śmierci i pochówku w IV wieku cesarz Konstantyn Wielki polecił wybudować bazylikę.
Bazylika św. Piotra, wzniesiona nad grobem apostoła, stała się centrum pielgrzymkowym i zalążkiem przyszłego Watykanu. Wokół niej rozwinęła się dzielnica handlowa. Papieże stopniowo umacniali swoją władzę, a w VIII wieku otrzymali od króla Franków Pepina Krótkiego rozległe tereny w środkowych Włoszech, dając początek Państwu Kościelnemu.
Państwo Kościelne przetrwało aż do 1870 roku, kiedy to zostało zaatakowane i zlikwidowane przez króla Włoch Wiktora Emanuela II podczas procesu zjednoczenia Włoch. Ówczesne terytorium papieskie miało powierzchnię zbliżoną do dzisiejszej Szwajcarii i liczyło około 3 milionów mieszkańców. Papieże nie pogodzili się z utratą władzy świeckiej i ogłosili się "więźniami Watykanu".
Spór między Włochami a papiestwem został rozwiązany dopiero w 1929 roku. 11 lutego tego roku podpisano tzw. traktaty laterańskie między rządem faszystowskich Włoch Benito Mussoliniego a papieżem Piusem XI. Na ich mocy powstało Państwo Miasto Watykan jako suwerenny podmiot prawa międzynarodowego, gwarantujący niezależność Stolicy Apostolskiej.
Traktaty laterańskie składały się z trzech części:
Chociaż Watykan jest otoczony przez Rzym, nie jest jego częścią. Posiada wszelkie atrybuty suwerennego państwa - własną konstytucję, prawo, pocztę, walutę, apteki, sklepy, radiostację i nawet mały dworzec kolejowy. Językami urzędowymi są włoski i łacina.
Głównym celem istnienia Państwa Watykańskiego jest zapewnienie niezależności Stolicy Apostolskiej i papieża jako głowy Kościoła katolickiego. Watykan jest monarchią teokratyczną, w której pełnię władzy sprawuje papież. Funkcje legislacyjne pełni Papieska Komisja ds. Państwa Watykańskiego.
Obywatelami Watykanu są głównie dostojnicy kościelni, księża, zakonnice i członkowie Gwardii Szwajcarskiej. Ich liczba wynosi obecnie około 850 osób. Obywatelstwo watykańskie jest wyłącznie czasowe i wygasa wraz z ustaniem pełnionej funkcji. Oprócz tego, do pracy w Watykanie przychodzi około 3000 osób mieszkających poza jego granicami.
Na terenie Watykanu znajduje się zespół pałacowo-kościelny z imponującą Bazyliką św. Piotra, będącą największym kościołem na świecie. Inne ważne zabytki to Pałac Apostolski, Kaplica Sykstyńska, Ogrody Watykańskie i Muzea Watykańskie z bezcennymi dziełami sztuki. Wszystko to przyciąga rzesze turystów i pielgrzymów z całego globu.
Mimo niewielkich rozmiarów, Watykan odgrywa istotną rolę w stosunkach międzynarodowych. Stolica Apostolska utrzymuje relacje dyplomatyczne ze 175 państwami i jest reprezentowana przez nuncjuszy apostolskich. Sama również gości około 70 ambasad.
Papieże angażują się w sprawy globalnego pokoju, sprawiedliwości społecznej, ochrony praw człowieka i dialogu międzyreligijnego. Szczególnie pontyfikat Jana Pawła II (1978-2005) przyczynił się do wzrostu międzynarodowego autorytetu Watykanu. Papież ten odegrał ważną rolę w obaleniu komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej.
Powstanie Państwa Watykańskiego w 1929 roku było zwieńczeniem długiej i skomplikowanej historii relacji między papiestwem a władzą świecką. Choć jest to najmniejsze państwo świata, Watykan ma ogromne znaczenie jako siedziba Stolicy Apostolskiej i centrum Kościoła katolickiego. Przyciąga miliony wiernych i turystów, skrywając w swoich murach niezliczone skarby sztuki i architektury. Jednocześnie aktywnie uczestniczy w życiu międzynarodowym, zabiegając o pokój, sprawiedliwość i dialog. Historia Watykanu pokazuje, jak wielką rolę może odgrywać małe terytorium, gdy stoi za nim siła wiary i tradycji.
